Titanlar (Yunan Mitolojisi)
TİTANLAR Yunan Mitolojisi’nde başlangıçtan beri var olan tabiat güçlerinin kişileştirilmiş formu tanrısal devlerin adı olup, Gaia (Yeryüzü) ile Uranos’un (Gökyüzü) altı kız altı erkekten oluşan toplam on iki çocuğuydular[1]. Hesiod’un Theogony adlı çalışmasında Yunan yaratılış efsanesi ve tanrıların kökeni detaylı olarak verilmiş olup, Okeanus, Koeus, Krius, Hyperion, İapetus, Kronus, Theia, Rheia, Themis, Mnemosyne, Phoebe ve Tethys adlı 12 Titan olup, sonradan Apollodorus, Dione’yi başka yazarlar Phorkys ve Demeter‘i de bu gruba eklemişlerdir. Titanlar, insanları Altın Çağ döneminde, dünyayı Olimpos tanrılarından önce yöneten güçlü bir ırktı. Onlar eski din ritüelleri ve sihir bilgisine sahip ölümsüz devlerdiler. Ayrıca Yaşlı Tanrılar olarak da bilinir ve Othrys Dağı’nda ikamet ederlerdi. Devasa anlamında Batı dillerinde kullanılan “Titanik” kelimesi Titanların büyüklük ve gücüne atıf yapılarak geliştirilmişti.
Uranus’un Devrilmesi
Uranus, kendi çocuklarından Hekatonkheires, Briareus, Kottys, Gyes, Kyklopes, Arges, Steropes ve Brontes’i Tartarus’a atmıştı[2]. Bu duruma içerleyen Gaea, en küçük oğlu Kronus’a bir orak vererek babasına isyan etmeye teşvik etmiş, Kronus’un hadım edip genital bölgesini denize fırlatılan Uranos’un kanından Erinyes, Alekto, Tisiphone ve Megaera oluşmuştu. Titan adı toprakla ateşin karışımından elde edilen ve ‘yanan kireç’ anlamına gelen ‘titanos’ kelimesiyle ilişkiliydi[3].
Kronus’un Liderliği
Titanlar Uronos’un tahttan indirdikten sonra yaptığı ilk şey Tartarus’taki kardeşlerini dışarı çıkarmak olmuş onlar da Kronos’u lider olarak seçmişlerdir. Kyklopları yeniden Tartarus’a gönderip, Rhea ile evlenen Kronos, daha sonra bir oğlunun kendi yaptığı gibi onu devireceğine dair Uranus’un kehaneti öğrenmiştir. Bu durumu önlemek için karısının doğurduğu çocukları (Hestia, Demeter, Hera, Pluto ve Poseidon) yutmaya başlamıştır. Bununla birlikte, kehanet gerçekleşmiş ve Zeus babasının iktidarını ele geçirmeyi başaracaktır.
Cronus’un kardeşi Oceanus ve kız kardeşi Tethys birlikteliğinden, üç bin Oceanid ve aynı zamanda dünyanın tüm nehirleri, çeşmeleri ve gölleri olarak da anılan okyanus perileri doğmuştur. Titan Hyperion, kız kardeşi Thea ile evlendi. Bu evlilikten Helios (Güneş), Selene (Ay) ve Eod (Şafak) doğdu. Dünya ve Denizin kızı Erubia ile birleşen ve bu birliktelikten gelen Krios, Astrseus, Pallas ve Perses ortaya çıkmıştır. Şafak tanrıçası Astraeus ve Eos birliği rüzgarları üretmiştir.
Titan Coeus kız kardeşi Phoebe ile evlendi ve bu evlilikten Leto ve yıldız tanrıçası Asteria doğdu. Başka bir Titan Iapetus, Oceanus’un kızı Clymene ile evlendi ve yavruları, her biri efsanelere konu olan Atlas, Menoetius, Epimetheus ve Prometheus’du. Cronus, kız kardeşi Rhea ile evlendi ve bu evlilikten üçüncü kuşak Olympos tarıları ortaya çıkmıştır. Bunlar Hestia, Demeter, Hera, Poseidon, Hades ve Zeus’du.
12 Titan
Mnemosyne: Hafıza tanrıçası. Dokuz Mus’in annesidir.
Tethys: Oceanus’un kızkardşei ve karısı, Potamoi ve Oceanidlerin annesi
Theia: Kardeşi/eşi Hyperion’la birlikte, Helios (Güneş), Selene (Ay) ve Eos’un (Şafak) ebeveynleridir.
Phoebe: Muhtemelen bir kehanet tanrıçasıdır. Leto ve Asteria’nın annesi.
Rhea: Yunanlılar onu Olimpos tanrılarının ve tanrıçalarının annesi olarak gördüğü için “tanrıların annesi” olarak bilinir.
Themis: O, ilahi düzen, adalet, hukuk, doğal hukuk ve geleneklerin kişileştirilmesidir.
Oceanus: Denizin kişileştirimiş halidir
Hyperion: Kız kardeşi Theia ile birlikte Helios (Güneş), Selene (Ay) ve Eos’un (Şafak) babasıdır.
Coeus: Yunan mitolojisinde aktif bir rolü bilinmemektedir
Cronus: İlk nesil Titanların lideriydi.
Crius: Yunan mitolojisinde aktif bir rolü bilinmemektedir
Iapetus: Atlas, Prometheus, Epimetheus ve Menoetius’un babasıydı.
Zeus’un Doğumu
Babasını öldürerek iktidara gelen Cronus, çocuklarının da aynı şeyi yapmasından korktu ve böylece yeni doğan çocuklarını yutmaya başlamıştır. Hestia, Demeter, Hera, Hades ve Poseidon babalarının midesinde idi. Bu, Rhea’yı çok üzüyordu ama son çocuğu Zeus doğduğunda kurnazca bir fikir aklına gelene dek çocuklarına nasıl yardım edeceğini bilmiyordu. Rhea Zeus dünyaya geldiğinde gecenin karanlığında onu Girit’e götürdü ve ormanın derinliklerinde Dikta mağarasına saklamış ve İda dağı perilerine büyütmeleri için teslim etmiştir. Eşi Cronus’a beline bağladığı bir taşı yutturarak ve onu yenidoğduğu bebeğini yuttuğuna inandırarak kandırmıştır. Kuretler kalkanlarını birbirine çarparak dans etmiş, böylece mağaradaki ağlayan bebeğin sesi babası tarafından duyulmamıştır. Bebek Zeus, Amalthea adlı peri tarafından keçi sütüyle beslenmişve taze orman havasında büyütülmüştür. Böylece gün geçtikçe büyümüşve genç bir adam olmuştur. Sonunda Zeus, babası Kronus’a karşı harekete geçti ve kardeşlerini yuttuğu tüm çocukları teker teker atmaya zorlayarak kurtarmıştır.
Titanomachia
Zeus büyüdüğünde Titanlara isyan ederek tanrıların onların yerini almasını sağlayacak bir savaşı başlatmıştır. Önce, babasını yerin derinliklerinde hapsetmiştir. Zeus, Olympus’ta üçüncü nesil tanrıları oluştururken, Cronus’un Titan kardeşleri Zeus’la ve kardeşleriyle (Hestia, Demeter, Hera, Hades ve Poseidon) savaşıyordu. Titanlar ikiye ayrıldı. Oceanus, Hyperion, Themis ve Mnemosyne, Zeus’un yanında yer aldı. Prometheus ve kardeşi Epimetheus gibi ikinci nesil Titanlar tarafsız kaldı. Titanomachia adıyla bilinen10 yıl süren mücadeleden sonuç alınamayınca, Zeus, Gaea’nın tavsiyesiyle yeraltı dünyasının dibindeki Tartarus’tan (Kronus tarafından hapsedilmiş olan) tekgözlü Kykloplar ile yüzkollu Hekatonkhirleri müttefik olarak çıkarmış böylece zafere ulaşıp, hasımlarını onların yerine kapatmayı başarmıştır. Atlas, Cronus tarafında önemli bir liderdi. Titanlar Othrys Dağı’ndan ve Zeus Dağı Olympus’tan birbirlerine büyük taşlar atarak savaşıyordu. Zeus’un yanında olan yüz kollu devler bir kerede onlara 300 taş atıyorlardı. Savaş tam hız devam ettiğinde, tek gözlü Tepegözler Zeus’a gök gürültüsü ve şimşek çakması vererek yardım etmiştir. İki yüksek Tesalya tepesinde başlatılan Titanomachia’da artık yıldırımlara dayanamayan Titanların yenilmesine neden olmuştur. Titan Prometheus, tanrıların safında yer aldığı için Tartarus’a kapatılmamış hatta mükâfatlandırılmıştır[4].Dişi Titanlar’a Titanid adı verilmektedir.
Olympos tanrılarının Zeus’un liderliğinde tanrıların Titanları yenilgiye uğratıp iktidarı ele geçirmesinden sonra, Titanları yeraltına hapsedilmiş, zincirlenemiş ve yüzlü kollu devler başlarında gardiyan olarak bırakılmıştır. Atlas’a gökyüzünü sırtında taşıma cezası verilmişti. Titanomachy için ayrıca Prometheus ve Zeus arasındaki çatışma veya Hera ve Zeus’a karşı ünlü kıskançlıkları gibi çeşitli bağlamlarda da bahsedilir.
Titanların Sonu ve Olympos Tanrılarının Egemenliği
Zeus Titanları yenebilmişti ama yavrularının yenilgisine dayanamayan Toprak Ana, Tayfun adında dev bir canavarı doğurdu ve onu Zeus’a saldırdırtmıştı. Zeus onu da şimşekleriyle yere indirmiş ve yeryüzünde Olympus tanrılarının egemenliğini ilan etmiştir. Zeus, evreni kardeşleriyle paylaştı ve 12 tanrıdan oluşan Olimpos tanrı grubunu kurdu. Gökyüzünün sorumluluğunu aldı. Poseidon’a denizleri, yeraltı dünyasını Hades verdi. Dünya ve Olympus ortak mülkiyet olarak kabul edildi. Diğer kardeşleri Demeter, Hestia ve Hera’yı çoklu güçlerle donattı ve onları yönetimine ortak olarak aldı. Zeus ayrıca evlendiği tanrıçalardan çocukları doğmuş, onları Olympus’a getirmiş ve güçlerini vermiştir. Hesiod’un ‘İşleri ve Günler’ adlı eserinde, Titanlar mutlu ve uzun ömürlü olan altın ırk olarak anılmştır. Bu düşünce, altın bir barış ve refah çağını yaşamak isteyen Romalılar tarafından paylaşılmıştı.
Notlar
[1] Homeros Ilyada. v. 898; Apollon. Rhod. ii. 1232
[2] Hes. Theog. 617
[3] Aristoteles, Meteorologike, 4. 11. 389a 28
[4] Homeros ilyada. xiv. 279; Hesiod Theogonia 697